OSI modelidagi fizik darajasi
- Ma’lumot uzatish vositasi orqali bit oqimini uzatiladi.
- O’tkazilgan ma’lumotlar hech qanday ma’noga ega emas, tahlil qilinmaydi.
- Axborot uzatish birligi – bit.
Tarmoqda kommutatsiya jarayoni
- Full-duplex
- Half duplex
Ma’lumot uzatish vositalari
Kabel
- Telefon kabeli
- Koaksiyal kabel
- O’ralgan juftlik
- Optik kabel
- 220V kuchlanishli simlar
Simsiz texnologiyalar
- Radio to’lqinlari
- Infraqizil nurlanish
Sun’iy yo’ldosh kanallari
Simsiz optikasi (lazer)
Radioto’lqinlar
Simsiz muhitning xususiyatlari
- Signal bir necha yo’nalishda uzatiladi;
- Axborotni qabul qiluvchilar ko’p bo’lishi mumkin;
- Bir nechta signal manbalari bir-birini buzadi va ishni muvofiqlashtirishni talab qiladi
- GSM – 900 MHz
- Litsenziyalash talab qilinadi
Wifi
- 2,4 GHz va 5 GHz
- Litsenziyalash talab qilinmaydi
- Boshqa qurilmalar ham shu chastotada ishlaydi
Aloqa kanallaridagi qurilmalar
| OSI Model | Qurilma |
| Fizik | Hub |
| Kanal | Switch, Access Point |
| Tarmoq | Router |
Tarmoqning apparat tashkiletuvchilari:
Tarmoq kartasi – Hisoblash qurilmasining ajralmas qismi bо‘lib, qurilmani tarmoqqa ulash imkoniyatini taqdim etadi.
Tarmoq repetiri – odatda signalni tiklash yoki qaytarish uchun foydalaniladi. Repetirlarning quyidagi turlari mavjud:
- telefon repetirlari;
- optik aloqa repetirlari;
- radio repetirlar.
Hub – tarmoq qurilmasi bо‘lib, kо‘plab tarmoqlarni ulash uchun yoki LAN segmentlarini bog‘lash uchun xizmat qiladi.
- Hubga bir portdan qabul qilingan ma’lumotlar nuxsalangan holda chiqishdagi bir qancha portlar orqali uzatiladi.
- Hublarga turli sondagi chiqish portlari bо‘lishi mumkin (masalan, 12, 14, 24).
- Hublarning bir qancha turlari mavjud bо‘lib, ularga passiv xablarni, aktiv xablarni, intelektual hublarni, ulovchi xablarni, repetir xablarni misol keltirish mumkin.
Switch – tarmoq qurilmasi bо‘lib, kо‘plab tarmoqlarni ulash uchun yoki LAN segmentlarini bog‘lash uchun xizmat qiladi.
- Simli va simsiz LANlar uchun tarmoq switchlari asos qurilma hisoblanadi.
- Har ikkala holda ham qabul qilgan signalni LAN orqali kompyuterlarga uzatadi.
- Switchlar hublardan farqli qabul qilingan signalni barcha chiquvchi portlarga emas balki paketda manzili keltirilgan portga uzatadi.
ARP
ARP-Adress Resolution Protocol manzilni aniqlash degan ma’noni anglatadi. MAC manzillarni aniqlash va keyin ularni IP manzilga yo’nlatirish uchun mo’ljallangan.
HUB, Bridge, ASIC, Switch
- HUB (ARP)
- Bridge
- Switch
- ASIC
- CAM table
- Stackwise
- Switchdagi CAM table cheklangan;
- MAC – Media Access Control;
- MAC 48 bitdan tashkil topgan bo’ladi;
- MAC table = CAM table;
- Switch qurilmasi IP addressni bilmaydi, u faqat MAC addresslar bilan ishlaydi;
- L3 switchlari aqlli hisoblanadi, IP addresslar bilan ishlay oladi;
Routerlar yuqorida keltirilgan tarmoq qurilmalariga qaraganda murakkab tuzilishga ega qurilma bо‘lib, OSI sathining tarmoq sathida ishlaydi.
- Router qabul qilingan ma’lumotlarni tarmoq sathiga tegishli manzillarga kо‘ra (IP manzil) uzatadi.
- Bundan tashqari routerlar qabul qilingan paketlarni uzatishda kо‘plab protokollar ishlashini madadlaydi va paketlarni filterlash amallarini bajaradi.
- Ikkita yoki undan ortiq tarmoqlarni bog’lash;
- Tarmoqlar o’rtasida ma’lumot almashish;
- Console port;
- Ethernet port;
- Serial port;
- Qo’shimcha modul (fa 0/1).
Bridge
- Kо‘priklar tarmoq chegarasida trafikni filterlashni amalga oshiradi.
- Kо‘prik har bir ma’lumotlar paketidagi MAC manzillarni о‘qib oladi va ularni masofadagi qurilmaga yuboradi.
- Kо‘priklar OSI modelini kanal sathida ishlaydi.
- Kо‘priklarda MAC manzillar saqlanuvchi jadvallar bо‘lib, u asosida qabul qilingan paketlarni yuborishni amalga oshiradi.
WAP & Controller
- WAP (Wireless Access Point)
- 2.4 GHz & 5 GHz
- 11 channel
- Clear channel (1,6,11)
- Controller
